ਪਿੰਜਰ ਦੀ ਕੈਦ

ਇਹ ਹੱਡ ਮਾਸ ਦਾ ਪਿੰਜਰ
ਆਜ਼ਾਦ ਹੈ
ਪਰ ਇਸ ਪਿੰਜਰ ਦੀ ਜੂਨ 

ਮੇਰੀ ਹੋਂਦ ਕੈਦ ਹੈ 

ਮੇਰੀ ਹੋਂਦ ਅਕਸਰ 

ਵਾਜਾਂ ਮਾਰਦੀ ਹੈ

ਪਰ ਇਸ ਸੰਨਾਟੇ ਦੀ ਛਾਵੇਂ   

ਮੇਰੀ ਜ਼ਬਾਨ ਕੈਦ ਹੈ 

ਇਸ ਜ਼ਬਾਨ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਨਾਲ 

ਭਰੀ ਇਹ ਰਾਤ ਹੈ 

ਪਰ ਇਸ ਹਨੇਰੇ ਦੇ ਸਾਏ ਵਿਚ   

ਮੇਰੀ ਉੱਮੀਦ ਕੈਦ ਹੈ 

 

ਇਸ ਉੱਮੀਦ ਦਾ ਕਦੋਂ ਤੀਕਣ 

ਸਾਡਾ ਸਾਥ ਹੈ 

ਇਸ ਸਵਾਲ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ 

ਮੇਰੀ ਰੂਹ ਕੈਦ ਹੈ 

ਅੱਜ ਰਾਤ

ਪੰਜੇ ਉਂਗਲਾਂ ਦੇ ਪੋਟੇ ਵੱਡ ਕੇ 

ਲਕੀਰਾਂ ਲਹੂ ਦੀਆਂ ਲਈਆਂ ਵਾਹ

ਇਕੱਲਾ ਮੈਂ ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਰਾਤ ਵਿੱਚ

ਤਨਹਾਈ ਪਰ ਲਈ ਗੁਆਹ 

ਅੱਜ ਰਾਤ ਮੈਂ ਰੋਵਣਾ 

ਅੱਥਰੂ ਨੇ ਲੈਣੇ ਵਹਾ

ਪਹਿਲਾ ਪਿਆਲਾ ਤੇਰੇ ਨਾਂ 

ਜੋ ਜਾਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਮੈਨੂੰ ਛੱਡ ਗਿਆ

ਦੂਜਾ ਪਿਆਲਾ ਮੇਰੇ ਨਾਂ 

ਜੋ ਰਹਿੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਰੁਲ ਗਿਆ 

ਇਕ ਹੋਰ ਪਿਆਲਾ ਉਸ ਇਸ਼ਕ ਦੇ ਨਾਂ 

ਜੋ ਸਹਿੰਦਾ ਸਹਿੰਦਾ ਸਹਾਰ ਗਿਆ 

ਤੇ ਇਕ ਆਖਰੀ ਪਿਆਲਾ ਉਸ ਰੱਬ ਦੇ ਨਾਂ 

ਜਿਸ ਭਾਂਤ ਭਾਂਤ ਜੱਗ ਆਨਿਆ  

ਜੋ ਇਹ ਮੰਜ਼ਰ ਸਾਰ ਵਿਸਾਰ ਗਿਆ

उस नरगिस की ओर

रो मत
तन्हा हो तो इन्सान हो
ज़िंदा हो तो
तन्हाई के साथ हो

उस फ़ोन के बजने का इंतज़ार कर मत
जो कभी नहीं आता
बर्फ में राह बर्फीले हैं चलने के लिए 
बारिश में राह गीले हैं चलने के लिए

तन्हा है ईख के खेत में चिड़िआ भी
तुम्हे देख रही है
तन्हा है ऊपर बैठा भगवान् भी 
कभी कबार रोता है

तन्हा है पंछी भी
डाली पे जा बैठता है
तन्हा है इंसान जो
सागर का किनारा ढूंढ़ता है

तन्हा है पहाड़ की परछाई भी
दिन में जो एक बार नीचे आती है
तन्हा है बजता हुआ वोह घंटा भी
जो खुद के लिए गूंजता है

ਕਿਸੇ ਦਾ ਆਉਣਾ

ਕਿਸੇ ਦਾ ਆਉਣਾ 

ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਹੈ 

ਕਿਓਂਕਿ 

ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦਾ ਹੈ 

ਉਸਦਾ ਕੱਲ ਜੋ ਲੰਘ ਗਿਆ ਹੈ 

ਉਸਦਾ ਅੱਜ ਜੋ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਹੈ 

ਤੇ ਉਸਦਾ ਕੱਲ ਜੋ ਲੰਘ ਜਾਵੇਗਾ 

ਕਿਓਂਕਿ 

ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ 

ਉਸਦੀ ਪੂਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗਾਣੀ  

ਕਿਓਂਕਿ 

ਇਸਦਾ ਟੁੱਟਣਾ ਬਹੁਤ ਸੌਖਾ ਹੈ 

ਇਕ ਵਾਰੀ ਤਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਟੁੱਟਿਆ ਹੋਵੇਗਾ 

ਉਸਦਾ ਦਿੱਲ 

ਜੋ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਆਇਆ ਹੈ 

ਸ਼ਾਇਦ 

ਕੁੱਝ ਹਵਾ ਦੀਆਂ ਲਕੀਰਾਂ 

ਉਸ ਦਿੱਲ ਵਿੱਚ ਉੱਘੜ ਸਕਦੀਆਂ ਨੇ 

ਤੇ ਜੇ ਮੇਰਾ ਦਿੱਲ 

ਓਸ ਹਵਾ ਵਾਂਕਨ ਵਹਿ ਸਕਦਾ

ਤਾਂ ਕੋਈ ਇਸਦੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ  

ਫ਼ਿਕਰ ਛੱਡ ਸਾਰੇ

ਰਾਂਝਣ ਬੇਲੀ, ਫ਼ਿਕਰ ਛੱਡ ਸਾਰੇ
ਚੱਲ ਬਸ ਰਲ ਅਸਾਂ ਗਾਈਏ

ਯਾਰ ਮੇਰੇ, ਦਰਦ ਪੀੜਾਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ
ਬਸ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘ ਦਫ਼ਨਾਈਏ

ਲੰਘ ਗਿਆ ਜੋ, ਲੰਘਿਆ ਮੰਨ ਕੇ
ਬੀਤੇ ਪਲ ਵਿੱਚ ਲੰਘੇ ਨੂੰ ਹੰਢਾਈਏ

ਕਹਿ ਦੇ ਉਸਨੂੰ, ਇਸ਼ਕ ਅਸਾਂ ਦਾ ਸੀ ਬਿਨ ਪਛਤਾਵਾ
ਤੁਰ ਗਏ ਯਾਰ ਨੂੰ, ਇੱਕ ਇਹ ਗੀਤ ਸੁਣਾਈਏ

ਜਿੰਦ ਤੇਰੀ ਕਦਾ ਸੀ ਨਿੱਕ ਨਵੇਲੀ, ਵਖ਼ਤਾਂ ਸੰਨੇ
ਅੱਜ ਜਫਰਾਂ ਪੱਕੀ ਉਹ ਜਿੰਦੜੀ ਭੁੱਲ ਆਈ ਏ

ਤੁਹਮਤਾਂ ਲਾਂਭੇ ਪਰ੍ਹਾਂ ਸੱਟ ਸਾਰੇ, ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਤੋਂ
ਇਹਨਾਂ ਵਖ਼ਤਾਂ ਦਾ ਬੋਝ ਲੱਦ ਆਈਏ

-------------------------------------------------
ਲੰਘ ਗਿਆ ਜੋ, ਲੰਘਿਆ ਮੰਨ ਕੇ
ਬੀਤੇ ਪਲ ਵਿੱਚ ਲੰਘੇ ਨੂੰ ਹੰਢਾਈਏ

ਸੁਫਨਾ ਜਿਹੜਾ ਸੀ ਨਾਲ ਵੇਖਿਆ, ਬਿਨ ਪਛਤਾਵਾ
ਕਹਿ ਦੇ ਉਸਨੂੰ, ਚੱਲ ਰਲ ਅਸਾਂ ਇਹ ਗਾਈਏ
-------------------------------------------------
ਲੰਘ ਗਿਆ ਜੋ, ਲੰਘਿਆ ਮੰਨ ਕੇ
ਬੀਤੇ ਪਲ ਵਿੱਚ ਲੰਘੇ ਨੂੰ ਹੰਢਾਈਏ

ਸੁਫਨਾ ਜਿਹੜਾ ਸੀ ਨਾਲ ਵੇਖਿਆ, ਬਿਨ ਪਛਤਾਵਾ
ਕਹਿ ਦੇ ਉਸਨੂੰ, ਚੱਲ ਰਲ ਅਸਾਂ ਇਹ ਗਾਈਏ
-------------------------------------------------
ਲੰਘ ਗਿਆ ਜੋ, ਲੰਘਿਆ ਮੰਨ ਕੇ
ਬੀਤੇ ਪਲ ਵਿੱਚ ਲੰਘੇ ਨੂੰ ਹੰਢਾਈਏ

ਸੁਫਨਾ ਜਿਹੜਾ ਸੀ ਨਾਲ ਵੇਖਿਆ, ਬਿਨ ਪਛਤਾਵਾ
ਕਹਿ ਦੇ ਉਸਨੂੰ, ਚੱਲ ਰਲ ਅਸਾਂ ਇਹ ਗਾਈਏ

ਕਹਿ ਦੇ ਉਸਨੂੰ, ਨਵੇਂ ਸੁਫ਼ਨੇ ਹੁਣ ਪੁਗਾਈਏ 

ਦੀਵੇ

ਦੀਵਾਲੀ ਦੀ ਰਾਤ ਦੀਵੇ ਬਾਲੀਅਨਿ।।
ਤਾਰੇ ਜਾਤਿ ਸਨਾਤਿ ਅੰਬਰਿ ਭਾਲੀਅਨਿ।।
ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਬਾਗਾਤਿ ਚੁਣਿ ਚੁਣਿ ਚਾਲੀਅਨਿ।।
ਤੀਰਥਿ ਜਾਤੀ ਜਾਤਿ ਨੈਣ ਨਿਹਾਲੀਅਨਿ।।
ਹਰਿਚੰਦਉਰੀ ਝਾਤਿ ਵਸਾਇ ਉਚਾਲੀਅਨਿ।।
ਗੁਰਮੁਖਿ ਸੁਖ ਫਲ ਦਾਤਿ ਸਬਦਿ ਸਮ੍ਹਾਲੀਅਨਿ।।

The lamps are lit for the night on Diwali,

The stars are found in the sky while the night lasts,

The flowers bloom in the garden waiting to be picked,
The pilgrims wash in contentedness while their eyes lay on their holy place,
Harishchandra's heavenly fallen kingdom stuck in mid-air, offers but a mere fleeting vision,
The joy, fruit and boon for the 'Gurmukh' is in the assimilation of the 'Shabad'.

ਹਾਲ ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਦਾ

ਕੀ ਪੁੱਛਦੇ ਓ ਹਾਲ ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਦਾ
ਸਾਡਾ ਨਦੀਓਂ ਵਿਛੜੇ ਨੀਰਾਂ ਦਾ
ਸਾਡਾ ਹੰਝ ਦੀ ਜੂਨੇ ਆਇਆਂ ਦਾ
ਸਾਡਾ ਦਿਲ ਜਲਿਆਂ ਦਿਲਗੀਰਾਂ ਦਾ

ਇਹ ਜਾਣਦਿਆਂ ਕੁਝ ਸ਼ੋਖ਼ ਜਹੇ
ਰੰਗਾਂ ਦਾ ਹੀ ਨਾਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਹੈ
ਜਦ ਹੱਟ ਗਏ ਅਸੀਂ ਇਸ਼ਕੇ ਦੀ
ਮੁੱਲ ਕਰ ਬੈਠੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦਾ

ਸਾਨੂੰ ਲੱਖਾਂ ਦਾ ਤਨ ਲੱਭ ਗਿਆ
ਪਰ ਇਕ ਦਾ ਮਨ ਵੀ ਨਾ ਮਿਲਿਆ
ਕਿਆ ਲਿਖਿਆ ਕਿਸੇ ਮੁਕੱਦਰ ਸੀ
ਹੱਥਾਂ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਲਕੀਰਾਂ ਦਾ

ਤਕਦੀਰ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਸੌਂਕਣ ਸੀ
ਤਦਬੀਰਾਂ ਸਾਥੋਂ ਨਾ ਹੋਈਆਂ
ਨਾ ਝੰਗ ਛੁੱਟਿਆ ਨਾ ਕੰਨ ਪਾਟੇ
ਝੁੰਡ ਲੰਘ ਗਿਆ ਇੰਜ ਹੀਰਾਂ ਦਾ

ਮੇਰੇ ਗੀਤ ਵੀ ਲੋਕ ਸੁਣੀਂਦੇ ਨੇ
ਨਾਲੇ ਕਾਫ਼ਰ ਆਖ ਸਦੀਂਦੇ ਨੇ
ਮੈਂ ਦਰਦ ਨੂੰ ਕਾਅਬਾ ਕਹਿ ਬੈਠਾ
ਰੱਬ ਨਾਂ ਰੱਖ ਬੈਠਾ ਪੀੜਾਂ ਦਾ

ਮੈਂ ਦਾਨਸ਼ਵਰਾਂ ਸੁਣੀਂਦਿਆਂ ਸੰਗ
ਕਈ ਵਾਰ ਉੱਚੀ ਬੋਲ ਪਿਆ
ਕੁਝ ਮਾਣ ਸੀ ਸਾਨੂੰ ਇਸ਼ਕੇ ਦਾ
ਕੁਝ ਦਾਅਵਾ ਵੀ ਸੀ ਪੀੜਾਂ ਦਾ

ਤੂੰ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਆਕਲ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈਂ
ਮੈਂ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਆਸ਼ਕ ਦੱਸਦਾ ਹਾਂ
ਇਹ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਛੱਡ ਦੇਈਏ
ਕਿਨੂੰ ਮਾਣ ਨੇ ਦੇਂਦੇ ਪੀਰਾਂ ਦਾ ।

- ਸ਼ਿਵ ਕੁਮਾਰ ਬਟਾਲਵੀ