Saturday, August 2, 2014

ਵੈਰੀ ਨਾਗ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਝਲਕਾ

ਵੈਰੀ ਨਾਗ ! ਤੇਰਾ ਪਹਿਲਾ ਝਲਕਾ
ਜਦ ਅੱਖੀਆਂ ਵਿਚ ਵਜਦਾ,
ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਕਾਦਰ ਦਾ ਜਲਵਾ
ਲੈ ਲੈਂਦਾ ਇਕ ਸਿਜਦਾ,
ਰੰਗ ਫੀਰੋਜ਼ੀ, ਝਲਕ ਬਲੌਰੀ,
ਡਲ੍ਹਕ ਮੋਤੀਆਂ ਵਾਲੀ
ਰੂਹ ਵਿਚ ਆ ਆ ਜਜ਼ਬ ਹੋਇ
ਜੀ ਵੇਖ ਵੇਖ ਨਹੀਂ ਰਜਦਾ ।
ਨਾ ਕੁਈ ਨਾਦ ਸਰੋਦ ਸੁਣੀਵੇ
ਫਿਰ 'ਸੰਗੀਤ-ਰਸ' ਛਾਇਆ;
ਚੁੱਪ ਚਾਨ ਪਰ ਰੂਪ ਤਿਰੇ ਵਿਚ
ਕਵਿਤਾ ਰੰਗ ਜਮਾਇਆ,
ਸਰਦ ਸਰਦ ਪਰ ਛੁਹਿਆਂ ਤੈਨੂੰ
ਰੂਹ ਸਰੂਰ ਵਿਚ ਆਵੇ,
ਗਹਿਰ ਗੰਭੀਰ ਅਡੋਲ ਸੁਹਾਵੇ !
ਤੈਂ ਕਿਹਾ ਜੋਗ ਕਮਾਇਆ ?
ਸੀਨੇ ਖਿਚ ਜਿੰਨਾ ਨੇ ਖਾਧੀ
ਓ ਕਰ ਅਰਾਮ ਨਹੀਂ ਬਹਿੰਦੇ।
ਨਿਹੁੰ ਵਾਲੇ ਨੈਣਾਂ ਕੀ ਨੀਂਦਰ
ਓ ਦਿਨੇ ਰਾਤ ਪਏ ਵਹਿੰਦੇ।

ਇੱਕੋ ਲਗਨ ਲਗੀ ਲਈ ਜਾਂਦੀ
ਹੈ ਟੋਰ ਅਨੰਤ ਓਨ੍ਹਾਂ ਦੀ।

ਵਸਲੇ ਉਰੇ ਮਕਾਮ ਨਾ ਕੋਈ
ਸੋ ਚਾਲ ਪਏ ਨਿਤ ਰਹਿੰਦੇ।

ਮਿਰਜ਼ਾ

ਗਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਕਰੀਏ ਸੋਲ਼ਾਂ ਆਨੇ
ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਨਾ ਕਰੀਏ ਜੇ ਨਾ ਢੰਗ ਹੋਵੇ
ਗੁਰੂ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਹੁਨਰ ਦਾ ਹੋਵੇ ਪੂਰਾ
ਫਖ਼ਰ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਨੰਗ ਮਲੰਗ ਹੋੋਵੇ
ਚੇਲਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਗੁਰੂ ਦੀ ਕਰੇ ਸੇਵਾ
ਭਾਵੇਂ ਗੁਰੂ ਵੱਲੋਂ ਸੀਸ ਦੀ ਮੰਗ ਹੋਵੇ
ਆਸ਼ਕ ਹੋਵੇ ਤਾਂ 'ਮਨਸੂਰ' ਜਿਹਾ
ਭਾਵੇਂ ਪੈਂਦੀ ਗਲੇ 'ਚ ਸੂਲੀ ਦੀ ਤੰਦ ਹੋਵੇ
ਮਾਸ਼ੂਕ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਆਸ਼ਕ ਦੇ ਮਰੇ ਪਿਛੇ
ਤੇ ਬੋਤਲ ਹੋਵੇਂ 'ਸਿੱਧੂ' ਤਾਂ ਸੀਲ ਬੰਦ ਹੋਵੇ
ਜੀਮ ਦੇਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਤੂੰ ਨਾਰਾਂ
ਤੇ ਜਿਹੜਿਆਂ ਦਾਨੇ ਭੁਨਾਉਣ ਚੱਲੀਆਂ ਨੇ
ਇੱਕ ਰੇਤ ਸਿੱਲੀ ਤੇ ਦੂਜੀ ਭੱਠ ਗਿੱਲੀ
ਤੇ ਤੀਜਾ ਆਸ਼ਕਾਂ ਗਲੀਆਂ ਮੱਲੀਆਂ ਨੇ
ਫੁੱਲੇ ਫੁੱਲੇ ਚੁੱਗ ਲੈ ਆਸ਼ਕਾਂ ਨੇ
ਤੇ ਲੈ ਰੋੜ ਘਰਾਂ ਨੂ ਚੱਲੀਆਂ ਨੇ
ਕੀ ਕਹੀਏ ਓਹਨਾ ਮਾਪੇਆਂ ਨੂੰ
ਜਿੰਨ੍ਹਾ ਕਵਾਰੀਆਂ ਭੱਠੀ ਤੇ ਘੱਲੀਆਂ ਨੇ


ਓ ਜੱਟ ਚੱੜ੍ਹਦੇ ਮਿਰਜ਼ੇ ਖ਼ਾਨ ਨੂੰ
ਵੱਡੀ ਭਾਬੀ ਲੇੰਦੀ ਥੰਮ।

ਵੇ ਮੈਂ ਕਦੇ ਨਾ ਦਿਓਰ ਵੰਗਾਰਿਆ
ਜੱਟਾ ਕਦੀ ਨਾ ਆਏਓ ਕੰਮ।

ਹਾਏ ਓ ਆਖੇ ਲੱਗ ਮੰਨ ਮੇਰੀਆਂ
ਵੇ ਓ ਆਖੇ ਲਗ ਮੰਨ ਮੇਰੀਆਂ
ਬੱਘੀ ਮੋੜ ਤਬੇਲੇ ਬੰਨ੍ਹ।

ਜੇ ਤੂ ਭੁੱਖਾ ਚੱਲਿਆਂ ਦੁਧ ਦਾ
ਮੇਰੀਆਂ ਬੋਰੀਆਂ ਲੈ ਜਾ ਬੰਨ੍ਹ।

ਜੇ ਤੂ ਭੁੱਖਾ ਚੱਲਿਆਂ ਰਿਜ਼ਕ ਦਾ
ਮੇਰੀਆਂ ਕੋਠੀਆਂ ਲੈ ਜਾ ਬੰਨ੍ਹ।

ਜੇ ਤੂੰ ਚੱਲਿਆਂ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਨੂੰ
ਮੇਰੇ ਪੇਕੇ ਲੈ ਚਲ ਜਨ੍ਨ।

ਤੈਨੂੰ ਆਪ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਵਿਆਹ ਦਿਆਂ
ਵੇ ਜੱਟਾ ਰੂਪ ਜੱਟੀ ਦਾ ਧੰਨ।
ਵੇ ਓਹ ਸਾਹਿਬਾ ਕਿਹੜੀ ਪਦਮਨੀ
ਓਹ ਵੀ ਰੰਨਾ ਵਰਗੀ ਰੰਨ।
ਗੁਜ਼ਰੇ ਸ਼ਾਹ ਮਾਕੀਮ ਦੇ
ਇੱਕ ਜੱਟੀ ਅਰਜ਼ ਕਰੇ।

ਹੋ ਕਹਿੰਦੀ ਬਕਰਾ ਦੇਂਦੀ ਆਂ ਪੀਰ ਦਾ
ਜੇਕਰ ਸਿਰ ਦਾ ਸਾਈਂ ਮਰੇ।

ਪੰਜ ਸੱਤ ਮਰਨ ਗਵਾਂਢਨਾ
ਤੇ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਤਾਪ ਚੜ੍ਹੇ।

ਵੇ ਓਹ ਹੱਟੀ ਸੜੇ ਕਰਾਦ ਦੀ
ਜਿਥੇ ਦੀਵਾ ਨਿੱਤ ਬਲੇ।

ਵੇ ਓਹ ਕੁੱਤੀ ਮਰੇ ਫ਼ਕੀਰ ਦੀ
ਜਿਹੜੀ ਟਾਉੰ ਟਾਉੰ ਨਿੱਤ ਕਰੇ।

ਹਾਏ ਓ ਗਲੀਆਂ ਹੋ ਜਾਣ ਸੁੰਨੀਆਂ
ਵੇ ਓ ਗਲੀਆਂ ਹੋ ਜਾਣ ਸੁੰਨੀਆਂ
ਵਿੱਚ ਮਿਰਜ਼ਾ ਯਾਰ ਫਿਰੇ।

ਕੱਲ ਤੋਂ ਕੱਲ ਤਕ

ਅਗਸਤ, ੨੦੧੨

ਹਾਲੇ ਕੱਲ ਦੀ ਹੀ ਗੱਲ ਲਗਦੀ ਹੈ, ਕਿ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਹੋਸਟ੍ਲ ਦੇ ਕਮਰੇ 'ਚ ਬੈਠਾ ਆਸਾ ਸਿੰਘ ਮਸਤਾਨਾ ਦਾ "ਜਦੋਂ ਮੇਰੀ ਅਰਥੀ.." ਸੁਣ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਕੱਲ ਨੂੰ ਅੱਧੀਆਂ ਖੁੱਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਓਸ ਉਨੀਂਦਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪਰ ਫਿਰ ਜਦੋਂ ਸੋਚਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਟੁੱਟਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਪਲਟ ਕੇ ਮੂਹਰੇ ਝਾਕਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬੀਤੇ ਵਰ੍ਹੇ ਦੇ ਪਰਛਾਂਵੇ ਹੇਠ ਖੜ੍ਹਾ ਪਾਂਦਾ ਹਾਂ।

ਅੱਜ ਮੈਂ ਭਾਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨਵੇਂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਨਵੇਂ ਕਮਰੇ 'ਚ ਬੈਠਾ ਹਾਂ, ਪਰ ਉਂਜ੍ਹ ਹੀ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਘੁੰਮਣ ਘੇਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਤੇ ਗੁਆਚਾ ਫਿਰਦਾ ਹਾਂ। ਇਹਨਾਂ ਅਣਗੌਲੇ ਰਾਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭਟਕਦਾ ਮੈਂ ਕੱਲ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਦ ਆਸਾ ਸਿੰਘ ਮਸਤਾਨਾ ਦੇ "ਮਿੱਤਰਾਂ ਨੇ ਫੁੱਲ ਮਾਰਿਆ.." ਨੇ ਯਾਦਾਂ ਦੀ ਪੀਚੀ ਹੋਈ ਗੰਡ ਨੂੰ ਇੰਜ੍ਹ ਖੋਲ ਦਿੱਤਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਬੱਚੇ ਦੀ ਘੁੱਟ ਕੇ ਬੰਦ ਕੀਤੀ ਮੁੱਠੀ ਨੂੰ ਕਰਿਆਨੇ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਤੇ ਪਈ ਟਾੱਫ਼ੀਆਂ ਦੀ ਮਹਿਕ ਖੋਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤੇ ਉਸ 'ਚ ਬੰਦ ਯਾਦਾਂ ਦੀਆਂ ਧੇਲੀਆਂ-ਚੁਆਨੀਆਂ ਖਣ-ਖਣ ਕਰਦੀਆਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਗੱਲੇ 'ਚ ਜਾ ਸਿਮਟੀਆਂ।

ਕੁਝ ਅਧੂਰੇ ਖਿਆਲ਼ ਆਪਣੇ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਦਾ ਸੁਪਣਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੀਟੀਆਂ ਅੱਖਾਂ 'ਚ ਲੈ ਕੇ ਚੱਲੇ ਸਨ, ਪਰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨੀਂਦ ਹਾਲੇ ਟੁੱਟੀ ਨਹੀਂ।

ਕੁਝ ਸੁਆਲ ਅਜਿਹੇ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੁਆਬਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਓਨਾ ਹੀ ਡਰ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਸੁਆਲਾਂ ਤਾਈਂ ਮੁੱਕ ਜਾਣ ਦੀ ਹਸਰਤ ਤੋਂ । ਜੀਂਕਣ ਇਹ ਸੁਆਲ ਕੱਲ ਤੇ ਕੱਲ ਦੇ ਫੇਰ ਨੂੰ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਨਕਾਰ ਪਰੇ ਕਰਦੇ ਨੇ, ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਖਿਆਲ ਮੈਨੂੰ ਵਲੂੰਡਦਾ ਹੈ, ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਫੇਰ 'ਚ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਇਹ ਸੁਆਲ ਆਪ ਇੰਨ੍ਹੇ ਆਜ਼ਾਦ ਕਿੰਞ ਹੋ ਸਕਦੇ ਨੇ ?

ਸੁਆਲਾਂ-ਜੁਆਬਾਂ 'ਚ ਉਲਝ ਕੇ ਇਹ ਭੁੱਲ ਜਾਣਾ ਬਹੁਤਾ ਔਖਾ ਨਹੀਂ ਕਿ ਅਸਲ 'ਚ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਖਿਆਲਾਂ 'ਚ ਨਹੀਂ, ਹਰਕਤ 'ਚ ਬਲਦੀ, ਧੁਖਦੀ ਤੇ ਪੱਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ । ਇਸ ਲੜੀਵਾਰ ਤੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ 'ਚ ਬੱਝੇ ਸਾਡੇ ਦਿਨ ਤੇ ਰਾਤ, ਮਹੀਨੇ ਤੇ ਸਾਲ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪੱਕ ਦੀ ਨੀਂਹ ਉੱਤੇ ਪੈਂਦੀਆਂ ਮੰਜ਼ਲਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਇੰਨੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪੌੜੀਆਂ ਚੜ੍ਹਦੇ-ਚੜ੍ਹਦੇ ਕਦੇ ਸੋਚਣ ਦਾ ਵੇਲਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਕਿ ਆਖਰ ਨੀਂਹ ਪਾਈ ਕਿਸ ਕਾਰਨ ਸੀ।








- ਇਹ ਹਰਫ਼ ਓਕੇਰੇਆਂ ਭਾਵੇਂ ਵਰ੍ਹੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ ਪਰ ਇਹਨਾ ਦੇ ਮਾਇਨੇ ਅੱਜ ਵੀ ਮੇਰੇ ਲਈ ਓਨੇ ਹੀ ਸਟੀਕ ਹਨ। ਇਹਨਾ ਨੂੰ ਦੁਨਿਆ ਮੂਹਰੇ ਹੈਸੀਅਤ ਦੇਣ ਦਾ ਜਿਗਰਾ ਸ਼ਾਯਦ ਅੱਜ ਹੀ ਹੋਇਆ ਹੈ।